Met merk meer macht.
Gelezen in J/M van september 2003 nummer 9.
Tekst: Elke van Riel
Met een merk meer macht
Geen mobieltje? Geen merkkleding? Geen Beyblade en geen Gameboy? Dan ben je een loser op het schoolplein, lijkt wel. En hoe enthousiast je als ouder ook doet over educatief houten speelgoed en die modieuze maar merkloze broek, het slaat niet aan. Kinderen weten: als je anders bent, lig je er uit, en dat willen ze niet. Hoe kunnen ouders omgaan met hypes en trends?
Als ouder wil je graag dat je kind kan meedoen met de groep. Maar wat als klasgenoten wel erg veel krijgen? Wanneer je al op vierjarige leeftijd meegaat in de stroom, kun je bovendien moeilijk weer terug naar minder. 'Merkkleding wordt belangrijker voor kinderen naarmate ze ouder worden,' valt Leith van Seventer (39, drie zoons van 4, 7 en 15 jaar) op. 'Dat begint al in groep 3. Als je de verkeerde kleren hebt, hoor je er niet bij.' Vooral haar oudste zoon is daar gevoelig voor. 'Ik probeer hem uit te leggen dat niet alles van kleding afhangt. Maar hij heeft nou eenmaal liever één broek van het goede merk, dan twee van het verkeerde.' Omdat Van Seventer geen handenvol geld wil uitgeven, zoekt ze alternatieven. Ze koopt bijvoorbeeld in de uitverkoop, of bij een kledingwinkel met B-keuzes.
Op de Willemsparkschool in Amsterdam oud-Zuid is merkkleding heel gewoon. De basisschool staat in een wijk waar voornamelijk tweeverdieners met goede banen wonen. 'De kinderen letten wel op wat iedereen aanheeft,' merkt Brenda Smit (30), leerkracht van groep 8. 'Ze geven elkaar een compliment voor de mooie nieuwe Puma's. Al is het gelukkig niet zo dat ze dit soort dingen moeten hebben om erbij te horen.
'Smit vindt dat ouders soms geen maat weten te houden. Kleuters trakteren bijvoorbeeld op zakjes met zeven soorten snoep voor ieder kind. En voor verjaardagsfeestjes vragen haar leerlingen rustig de hele klas. 'Veel ouders kopen vermaak in. Dan wordt er een zaaltje gehuurd, er komt een goochelaar, of ze gaan met z'n allen naar de film en na afloop iets eten.' De elfjarigen in haar klas hebben vaak al zoveel spullen, dat ze voor hun verjaardag geld krijgen om zelf iets te kopen. 'Het probleem is dat we met z'n allen in welvaart leven,' vindt Neeltje van Gerven (42, twee zoons van 9 en 13 en een dochter van 11). 'Je kunt niet tegen je kinderen zeggen dat er geen geld is. Zo hebben wij twee computers. Laatst ging van één de monitor stuk. Dan kopen we meteen een nieuwe. Dat we daar niet voor hoeven te sparen, zien de kinderen ook.
'Maar uiteraard heeft niet iedereen geld als water. Madeleine Schineis (39),is een alleenstaande moeder en werkt. 'Als er op school rages zijn, vraagt mijn zoon van 9 of hij het ook mag hebben. Nu heb je weer van die balletjes met water en gel aan elastiek.
Hij vraagt ook kleding die in de mode is. Kuitbroeken en een bepaald type schoenen bijvoorbeeld.' Meestal vindt ze het geen probleem om hierin mee te gaan. 'Maar toen hij vorig jaar vroeg om bepaalde gympen, heb ik 'Nee' gezegd. Die vond ik te duur. Gelukkig is hij een kind waar je goed mee kunt praten.
'De druk van de reclame.
De druk op ouders is heel groot, vindt opvoedkundige en programmamaker
Kitty Verheul(47). Ze heeft een samengesteld gezin met zeven kinderen, van wie alleen de jongste van 17 nog thuiswoont. 'Kinderen willen nou eenmaal ontzettend graag bij een groep horen. Bovendien wil ieder kind het meeste en het beste hebben. Ze geven daarbij niet zozeer om geld, maar om status. Vroeger ontleenden ze die vooral aan wat ze konden: wie het best in bomen kon klimmen of het hardst kon fietsen.
Nu gaat het vaak om wat je hebt.'Fnuikender dan de druk vanuit kinderen - 'Ouders moeten gewoon vaker nee zeggen' - vindt Verheul de druk van de commercie. 'Ik erger me vooral aanreclames die suggereren: als je je kind dit niet geeft, doe je het ernstig tekort. Mensen die niet zo sterk in hun schoenen staan, hebben het moeilijk met dit soort boodschappen.' Kinderen worden ook steeds meer rechtstreeks aangesproken als consument.
Zo bevatte De Hitkrant onlangs een bon voor een abonnement die jongeren zelfstandig konden invullen, waarna de ouders een rekening thuis kregen.
Volgens onderzoeksbureau Carat zijn kinderen inmiddels goed voor 40 miljoen euro per jaar aan speciaal
op hen gerichte televisiespots en 10 miljoen euro aan tijdschriftadvertenties in de jeugd- en tienerbladen.
Het valt leerkracht Brenda Smit op dat de elfjarigen in haar klas sterk reageren op reclame. 'Het prikkelt ze om nieuwe dingen te proberen.
Bijvoorbeeld yoghurt in knijpverpakking, of cola met vanillesmaak zie je vrijwel onmiddellijk opduiken op school. 'Eigenlijk zou er een reclameverbod voor kinderen tot 6 jaar moeten komen, vindt Jeroen Boschma. Hij is directeur van Keesie, een in kinder- en jongerenmarketing gespecialiseerd reclamebureau. 'Niet alleen om ouders te behoeden voor de 'zeurterreur', maar vooral omdat reclame voor deze doelgroep volgens hem niet ethisch is. 'Onderzoekers hebben vastgesteld dat kinderen voor hun vijfde geen onderscheid kunnen maken tussen reclame en niet-reclame.'Er is echter ook een pragmatische reden, erkent Boschma. Want naarmate kinderen meer met reclame worden bestookt, vermindert het effect. 'Ze ervaren het steeds vaker als een irritante onderbreking. Kinderen van 7 jaar of ouder prikken al keihard door holle communicatie heen.'Paul Sikkema, directeur van het in kinderen gespecialiseerde onderzoeksbureau Qrius, ziet juist niets in een reclameverbod voor jonge kinderen. Want reclame is overal: niet alleen op televisie, maar ook in winkels en op straat.
'Kinderen moeten ermee leren omgaan,' vindt hij. De trend op dit moment is: kids getting older younger, weet Sikkema. 'Kinderen stoppen op steeds jongere leeftijd met het spelen met bepaalde soorten speelgoed. Vanaf 10 jaar beginnen ze al steeds meer op jongeren te lijken. De marketingwereld heeft deze zogenaamde Tweens inmiddels goed in de peiling.
Niet in de laatste plaats omdat ze ook steeds meer te besteden hebben.' Het zakgeld van acht- en negenjarigen is de afgelopen tweeënhalf jaar verdubbeld tot 1 à 2,5 euro per week, zo bleek onlangs uit de Kinderen en geld-enquête van het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) en het NOS Jeugdjournaal. Zij ondervroegen hiervoor bijna vierduizend kinderen van 8 tot en met 13 jaar en ontdekten dat het zakgeld van
dertienjarigen varieert van 2,50 tot 7,50 euro per week. Een risico van het vroeger toetreden van kinderen tot de jongerenwereld, is volgens Sikkema dat ze al vroeg een nogal eenzijdig activiteitenpatroon ontwikkelen.
'Ze spelen steeds meer met de gameboy en de computer. Niet alleen wordt hun fysieke ruimte kleiner, dat geldt ook voor hun geestelijke ruimte. Fabrikanten produceren steeds vaker speelgoed dat weinig aan de fantasie van kinderen overlaat. Vroeger speelden ze met een grote doos losse legostenen. Nu zijn het complete leefwerelden, zoals een jungle of de diepzee.' Status hangt af van spullenOm erbij te blijven horen, moeten kinderen ook steeds alerter zijn om te weten welke rages er zijn. Als ouder moet je sterk in je schoenen staan om tegen je kind te kunnen zeggen dat hij iets niet nodig heeft wat veel klasgenoten wel hebben. Vooral omdat niet alleen veel kinderen, maar ook nogal wat ouders denken dat de status van hun kind afhankelijk is van welke spullen het heeft. Dat geldt met name voor minderbedeelde ouders, weet opvoedkundige Kitty Verheul. Dat ouders met hun kinderen goed voor de dag willen komen, is volgens haar sterker geworden nu families kleiner worden en veel gezinnen uit elkaar vallen. 'Veel mensen wonen niet meer in dorpjes of in de buurt van hun familie, maar zijn toch op zoek naar geborgenheid. Ze verzinnen de mooiste namen voor hun kinderen en laten ze erbij lopen als modepopjes. Ouders profileren zich graag met hun kinderen. 'Een echt probleem ontstaat volgens Sikkema pas als ouders dingen verlangen waar kinderen zelf geen behoefte aan hebben. 'Er is bijvoorbeeld Donna Karan kleding te koop voor kleuters. Maar vaak is dergelijke kleding heel onpraktisch: het is te bloot, het gaat snel kapot, of het wordt gauw vies.
'Beloning voor schoolprestaties Cadeautjes en geld worden door ouders ook regelmatig ingezet om kinderen te belonen. 'Op onze school zijn schoolprestaties erg belangrijk', merkt leerkracht Brenda Smit. 'Veel ouders zijn advocaat, arts of hebben een goede kantoorbaan. Als hun kind het advies krijgt om na de basisschool naar de havo te gaan, kan dat echt een teleurstelling voor hen zijn. Sommige kinderen krijgen daarom veel bijles, ik ken zelfs een kind dat iedere dag een uur wordt begeleid.
Ze krijgen ook vaak geld of een cadeautje als het rapport goed is. Eén meisje bij ons op school mocht bijvoorbeeld met haar moeder gaan winkelen als de uitslag van de Cito-toets goed uitviel.'Ook Ben Rensen, ruim twintig jaar schoolarts en werkzaam in de Utrechtse probleemwijk Zuilen, ziet dat de weinige rijke ouders in zijn wijk veel nadruk leggen op prestaties. 'Niet alleen op leerprestaties, maar ook op sociale vaardigheden.
Die kinderen krijgen remedial teaching en logopedie om maar mee te kunnen in de verwachtingen van hun ouders. 'Drukke tweeverdieners hebben vaak weinig tijd voor hun kinderen en compenseren dat met spullen. 'Ik noem dat verwennende verwaarlozing.
Het risico is dat je kinderen daarmee heel materialistisch maakt. Je ziet ook veel vaders die hun afwezigheid na een echtscheiding compenseren. Ze nemen hun kind mee naar de dierentuin of komen telkens aanzetten met grote cadeaus. Terwijl voorlezen of een beetje voetballen voor een kind misschien wel leuker is.' Kinderen hebben recht op regels, betoogt Rensen. 'Ouders moeten hun eigen plan durven trekken en zeggen: "Ik heb niets te maken met wat anderen mogen of krijgen."' Een groot probleem is volgens hem dat veel ouders hun kinderen niet teleur durven stellen. 'Als een kind gaat liggen stuipen in een speelgoedwinkel, gaan ze snel voor de bijl. De boodschap die kinderen daarvan meekrijgen, is dat zeuren loont.'Hij ziet ook een nadeel in het materieel belonen als het kind iets presteert of klusjes doet. 'Dit soort zaken worden op deze manier voorwaardelijk. Het kind zal in het vervolg minder snel uit zichzelf zijn kamer opruimen zonder dat er iets tegenover staat.'Omgaan met geld Leith van Seventer laat haar kinderen een cadeau van rond de twintig euro uitzoeken als ze hun zwemdiploma halen. En de twee jongsten krijgen bijvoorbeeld vijftig eurocent als ze de lege flessen in de glasbak gooien.
Niet omdat ze het anders niet zouden doen, maar om ze bewust te maken van de waarde van geld. 'Maar taken binnenshuis, zoals tafeldekken, horen er gewoon bij,' vindt ze.Madeleine Schineis deelt die mening. 'Mijn zoon laat twee keer per week de honden uit. Dat vind ik normaal. Niet overal kan een cadeautje tegenover staan, want waar eindigt het? Wel heb ik gezegd dat hij een cadeautje krijgt als hij goed vooruitgaat met rekenen.' Haar zoon krijgt zakgeld van z'n oma en spaart voor geluidsboxjes bij de computer. 'Hij heeft eigenlijk nog geen benul van de waarde van geld. Hij zou zo twintig euro geven voor een mooie knikker.'Ook Neeltje van Gerven wil dat haar elfjarige dochter met geld leert omgaan.
'Ze heeft op het moment erg veel wensen. Maar voor een dvd van Idols moet ze bijvoorbeeld zelf sparen.' Ze moet leren dat geld en werken bij elkaar horen, vindt Van Gerven. 'Mijn dochter sprak met een vriendinnetje af om
voor twee euro te gaan helpen op de markt met het opruimen van een kraam.
Maar dat meisje kwam niet opdagen: ze vond het niet de moeite omdat ze toch twee keer per week geld kreeg van haar moeder.' Volgens Marja Speijer (45, een zoon van 8 en twee dochters van 13 en 16) kun je kinderen veel uitleggen. 'Als ik zeg dat dure kleren kopen bijvoorbeeld betekent dat we niet op wintersport kunnen gaan, begrijpen mijn dochters dat wel.' Kinderen op de basisschool van haar jongste nemen de dag na Sinterklaas soms erg grote cadeaus mee. 'Omdat hij nog gelooft, heb ik hem uitgelegd dat de Sint bij ons niet zoveel besteedt en dat bij kinderen waar dit wel zo lijkt, de ouders er vaak zelf een extra cadeau bijstoppen.'Op de basisschool die haar twee oudsten bezochten, werden kinderen die niet meededen met de groep vaak buitengesloten. Haar oudste had daar zoveel last van, dat ze een cursus faalangst nodig had. Daarom hebben Speijer en haar man bewust gekozen voor een school voor voortgezet onderwijs die probeert de spiraal van 'meedoen anders lig je eruit' te doorbreken.Hoewel haar kinderen zeker gevoelig zijn voor reclame, helpt het ook dan om erover te praten, merkt ze. 'Ik stoor me ontzettend aan reclame waarin speelgoed dingen doet die het helemaal niet kan. Bijvoorbeeld een pop die uit zichzelf lijkt te lopen, of constructiespeelgoed dat zogenaamd vliegt. Als ze om zoiets vragen, neem ik ze soms mee naar de winkel om te laten zien hoe het er in werkelijkheid uitziet. Vaak is het dan snel over.'Het kan zeker de moeite lonen om te proberen kinderen op een ander spoor te zetten, merkte ook Jeroen Boschma van reclamebureau Keesie. Hij negeerde met Sinterklaas eens volledig de verlanglijstjes van zijn drie kinderen. 'Bij een kunstenaarswinkeltje kochten we vervolgens een schildersezel, verf en een modelpoppetje, en schreven een brief dat ze zo creatief zouden zijn. Ze vonden het de leukste Sinterklaas sinds lange tijd.'Toch valt zeuren uiteraard niet altijd te vermijden. Opvoedkundige Kitty Verheul: 'Ouders moeten maar bedenken dat elk gezond kind nou eenmaal altijd bij zijn ouders zal proberen te krijgen wat andere kinderen ook hebben.'
Kind kost eenvijfde deel maandsalaris Ballet, zwem- en muziekles, klassenfeest, schoolkamp, opvang, abonnementen en zakgeld. En natuurlijk voeding en kleding. Iedere ouder weet dat kinderen handenvol geld kosten.Ze hebben ook steeds meer spullen. Een kwart van de achtjarigen heeft al een computer op de eigen kamer. Bij dertienjarigen is dat bijna de helft. Ruim 70 procent heeft op die leeftijd een mobieltje. Slechts een op de drie
kinderen betaalt dit zelf.Volgens het Nibud kost één kind gemiddeld 19 procent van het netto inkomen, zo heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend. Twee
kinderen kosten gemiddeld 27 procent van het inkomen en drie kinderen 33 procent.Bij een netto maandinkomen tussen de 2000 en 2500 euro kost één kind tussen de 380 en 475 euro per maand. Twee kinderen kosten dan tussen de 540 en 675 euro en drie kinderen tussen de 680 en 859 euro per maand. Hierbij is ook een deel van de woonlasten opgeteld.Maar zijn deze bedragen wel reëel? J/M vroeg tien ouders een week lang bij te houden hoeveel zij uitgeven aan hun kinderen. Omgerekend blijken de kosten fors hoger te liggen dan wat het Nibud becijferd heeft. De gezinnen met twee tot drie kinderen zijn per maand ongeveer 984 euro kwijt. Deze bedragen zijn inclusief voeding maar exclusief woonlasten. Met name zaken als de aanschaf van een nieuwe schooltas of dansschoenen, uitjes met de kinderen met onderweg wat eten en de lidmaatschappen van diverse clubjes, stuwen de uitgaven flink op.
Grootste posten. J/M spon het uitgavenpatroon uit van een aantal ouders die op ons verzoek
een overzicht hiervan bijhielden. Hieruit bleek dat de grootste uitgavenposten, naast eten en drinken, vakanties en uitstapjes, voornamelijk worden gevormd door kleding: gemiddeld 60 euro per maand per kind. Ook aan
hobby's als sport en muziek wordt aardig wat besteed: gemiddeld 52 euro per maand.
Aan cadeaus geven de door ons ondervraagde ouders gemiddeld 125 euro per jaar per kind uit (inclusief Sinterklaas en verjaardag).
Uitjes, eten en drinken Op verzoek van J/M hield een aantal ouders bij hoeveel ze maandelijks
uitgeven aan boodschappen. Dat komt neer op een bedrag van gemiddeld 97 euro
per kind. Hoewel de kosten van dagjes weg, vakanties, schoolexcursies en schoolreisjes
op maandbasis misschien nauwelijks te peilen vallen, hebben we ouders toch
gevraagd een reële gok te wagen. Daaruit blijkt dat ze hieraan gemiddeld 111
euro kwijt zijn per kind.
Geplaatst met toestemming, Met dank aan Elke van Riel ( auteur van bovenstaand artikel) en de redactie van het maandblad J/M!
Tekst: Elke van Riel
Met een merk meer macht
Geen mobieltje? Geen merkkleding? Geen Beyblade en geen Gameboy? Dan ben je een loser op het schoolplein, lijkt wel. En hoe enthousiast je als ouder ook doet over educatief houten speelgoed en die modieuze maar merkloze broek, het slaat niet aan. Kinderen weten: als je anders bent, lig je er uit, en dat willen ze niet. Hoe kunnen ouders omgaan met hypes en trends?
Als ouder wil je graag dat je kind kan meedoen met de groep. Maar wat als klasgenoten wel erg veel krijgen? Wanneer je al op vierjarige leeftijd meegaat in de stroom, kun je bovendien moeilijk weer terug naar minder. 'Merkkleding wordt belangrijker voor kinderen naarmate ze ouder worden,' valt Leith van Seventer (39, drie zoons van 4, 7 en 15 jaar) op. 'Dat begint al in groep 3. Als je de verkeerde kleren hebt, hoor je er niet bij.' Vooral haar oudste zoon is daar gevoelig voor. 'Ik probeer hem uit te leggen dat niet alles van kleding afhangt. Maar hij heeft nou eenmaal liever één broek van het goede merk, dan twee van het verkeerde.' Omdat Van Seventer geen handenvol geld wil uitgeven, zoekt ze alternatieven. Ze koopt bijvoorbeeld in de uitverkoop, of bij een kledingwinkel met B-keuzes.
Op de Willemsparkschool in Amsterdam oud-Zuid is merkkleding heel gewoon. De basisschool staat in een wijk waar voornamelijk tweeverdieners met goede banen wonen. 'De kinderen letten wel op wat iedereen aanheeft,' merkt Brenda Smit (30), leerkracht van groep 8. 'Ze geven elkaar een compliment voor de mooie nieuwe Puma's. Al is het gelukkig niet zo dat ze dit soort dingen moeten hebben om erbij te horen.
'Smit vindt dat ouders soms geen maat weten te houden. Kleuters trakteren bijvoorbeeld op zakjes met zeven soorten snoep voor ieder kind. En voor verjaardagsfeestjes vragen haar leerlingen rustig de hele klas. 'Veel ouders kopen vermaak in. Dan wordt er een zaaltje gehuurd, er komt een goochelaar, of ze gaan met z'n allen naar de film en na afloop iets eten.' De elfjarigen in haar klas hebben vaak al zoveel spullen, dat ze voor hun verjaardag geld krijgen om zelf iets te kopen. 'Het probleem is dat we met z'n allen in welvaart leven,' vindt Neeltje van Gerven (42, twee zoons van 9 en 13 en een dochter van 11). 'Je kunt niet tegen je kinderen zeggen dat er geen geld is. Zo hebben wij twee computers. Laatst ging van één de monitor stuk. Dan kopen we meteen een nieuwe. Dat we daar niet voor hoeven te sparen, zien de kinderen ook.
'Maar uiteraard heeft niet iedereen geld als water. Madeleine Schineis (39),is een alleenstaande moeder en werkt. 'Als er op school rages zijn, vraagt mijn zoon van 9 of hij het ook mag hebben. Nu heb je weer van die balletjes met water en gel aan elastiek.
Hij vraagt ook kleding die in de mode is. Kuitbroeken en een bepaald type schoenen bijvoorbeeld.' Meestal vindt ze het geen probleem om hierin mee te gaan. 'Maar toen hij vorig jaar vroeg om bepaalde gympen, heb ik 'Nee' gezegd. Die vond ik te duur. Gelukkig is hij een kind waar je goed mee kunt praten.
'De druk van de reclame.
De druk op ouders is heel groot, vindt opvoedkundige en programmamaker
Kitty Verheul(47). Ze heeft een samengesteld gezin met zeven kinderen, van wie alleen de jongste van 17 nog thuiswoont. 'Kinderen willen nou eenmaal ontzettend graag bij een groep horen. Bovendien wil ieder kind het meeste en het beste hebben. Ze geven daarbij niet zozeer om geld, maar om status. Vroeger ontleenden ze die vooral aan wat ze konden: wie het best in bomen kon klimmen of het hardst kon fietsen.
Nu gaat het vaak om wat je hebt.'Fnuikender dan de druk vanuit kinderen - 'Ouders moeten gewoon vaker nee zeggen' - vindt Verheul de druk van de commercie. 'Ik erger me vooral aanreclames die suggereren: als je je kind dit niet geeft, doe je het ernstig tekort. Mensen die niet zo sterk in hun schoenen staan, hebben het moeilijk met dit soort boodschappen.' Kinderen worden ook steeds meer rechtstreeks aangesproken als consument.
Zo bevatte De Hitkrant onlangs een bon voor een abonnement die jongeren zelfstandig konden invullen, waarna de ouders een rekening thuis kregen.
Volgens onderzoeksbureau Carat zijn kinderen inmiddels goed voor 40 miljoen euro per jaar aan speciaal
op hen gerichte televisiespots en 10 miljoen euro aan tijdschriftadvertenties in de jeugd- en tienerbladen.
Het valt leerkracht Brenda Smit op dat de elfjarigen in haar klas sterk reageren op reclame. 'Het prikkelt ze om nieuwe dingen te proberen.
Bijvoorbeeld yoghurt in knijpverpakking, of cola met vanillesmaak zie je vrijwel onmiddellijk opduiken op school. 'Eigenlijk zou er een reclameverbod voor kinderen tot 6 jaar moeten komen, vindt Jeroen Boschma. Hij is directeur van Keesie, een in kinder- en jongerenmarketing gespecialiseerd reclamebureau. 'Niet alleen om ouders te behoeden voor de 'zeurterreur', maar vooral omdat reclame voor deze doelgroep volgens hem niet ethisch is. 'Onderzoekers hebben vastgesteld dat kinderen voor hun vijfde geen onderscheid kunnen maken tussen reclame en niet-reclame.'Er is echter ook een pragmatische reden, erkent Boschma. Want naarmate kinderen meer met reclame worden bestookt, vermindert het effect. 'Ze ervaren het steeds vaker als een irritante onderbreking. Kinderen van 7 jaar of ouder prikken al keihard door holle communicatie heen.'Paul Sikkema, directeur van het in kinderen gespecialiseerde onderzoeksbureau Qrius, ziet juist niets in een reclameverbod voor jonge kinderen. Want reclame is overal: niet alleen op televisie, maar ook in winkels en op straat.
'Kinderen moeten ermee leren omgaan,' vindt hij. De trend op dit moment is: kids getting older younger, weet Sikkema. 'Kinderen stoppen op steeds jongere leeftijd met het spelen met bepaalde soorten speelgoed. Vanaf 10 jaar beginnen ze al steeds meer op jongeren te lijken. De marketingwereld heeft deze zogenaamde Tweens inmiddels goed in de peiling.
Niet in de laatste plaats omdat ze ook steeds meer te besteden hebben.' Het zakgeld van acht- en negenjarigen is de afgelopen tweeënhalf jaar verdubbeld tot 1 à 2,5 euro per week, zo bleek onlangs uit de Kinderen en geld-enquête van het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) en het NOS Jeugdjournaal. Zij ondervroegen hiervoor bijna vierduizend kinderen van 8 tot en met 13 jaar en ontdekten dat het zakgeld van
dertienjarigen varieert van 2,50 tot 7,50 euro per week. Een risico van het vroeger toetreden van kinderen tot de jongerenwereld, is volgens Sikkema dat ze al vroeg een nogal eenzijdig activiteitenpatroon ontwikkelen.
'Ze spelen steeds meer met de gameboy en de computer. Niet alleen wordt hun fysieke ruimte kleiner, dat geldt ook voor hun geestelijke ruimte. Fabrikanten produceren steeds vaker speelgoed dat weinig aan de fantasie van kinderen overlaat. Vroeger speelden ze met een grote doos losse legostenen. Nu zijn het complete leefwerelden, zoals een jungle of de diepzee.' Status hangt af van spullenOm erbij te blijven horen, moeten kinderen ook steeds alerter zijn om te weten welke rages er zijn. Als ouder moet je sterk in je schoenen staan om tegen je kind te kunnen zeggen dat hij iets niet nodig heeft wat veel klasgenoten wel hebben. Vooral omdat niet alleen veel kinderen, maar ook nogal wat ouders denken dat de status van hun kind afhankelijk is van welke spullen het heeft. Dat geldt met name voor minderbedeelde ouders, weet opvoedkundige Kitty Verheul. Dat ouders met hun kinderen goed voor de dag willen komen, is volgens haar sterker geworden nu families kleiner worden en veel gezinnen uit elkaar vallen. 'Veel mensen wonen niet meer in dorpjes of in de buurt van hun familie, maar zijn toch op zoek naar geborgenheid. Ze verzinnen de mooiste namen voor hun kinderen en laten ze erbij lopen als modepopjes. Ouders profileren zich graag met hun kinderen. 'Een echt probleem ontstaat volgens Sikkema pas als ouders dingen verlangen waar kinderen zelf geen behoefte aan hebben. 'Er is bijvoorbeeld Donna Karan kleding te koop voor kleuters. Maar vaak is dergelijke kleding heel onpraktisch: het is te bloot, het gaat snel kapot, of het wordt gauw vies.
'Beloning voor schoolprestaties Cadeautjes en geld worden door ouders ook regelmatig ingezet om kinderen te belonen. 'Op onze school zijn schoolprestaties erg belangrijk', merkt leerkracht Brenda Smit. 'Veel ouders zijn advocaat, arts of hebben een goede kantoorbaan. Als hun kind het advies krijgt om na de basisschool naar de havo te gaan, kan dat echt een teleurstelling voor hen zijn. Sommige kinderen krijgen daarom veel bijles, ik ken zelfs een kind dat iedere dag een uur wordt begeleid.
Ze krijgen ook vaak geld of een cadeautje als het rapport goed is. Eén meisje bij ons op school mocht bijvoorbeeld met haar moeder gaan winkelen als de uitslag van de Cito-toets goed uitviel.'Ook Ben Rensen, ruim twintig jaar schoolarts en werkzaam in de Utrechtse probleemwijk Zuilen, ziet dat de weinige rijke ouders in zijn wijk veel nadruk leggen op prestaties. 'Niet alleen op leerprestaties, maar ook op sociale vaardigheden.
Die kinderen krijgen remedial teaching en logopedie om maar mee te kunnen in de verwachtingen van hun ouders. 'Drukke tweeverdieners hebben vaak weinig tijd voor hun kinderen en compenseren dat met spullen. 'Ik noem dat verwennende verwaarlozing.
Het risico is dat je kinderen daarmee heel materialistisch maakt. Je ziet ook veel vaders die hun afwezigheid na een echtscheiding compenseren. Ze nemen hun kind mee naar de dierentuin of komen telkens aanzetten met grote cadeaus. Terwijl voorlezen of een beetje voetballen voor een kind misschien wel leuker is.' Kinderen hebben recht op regels, betoogt Rensen. 'Ouders moeten hun eigen plan durven trekken en zeggen: "Ik heb niets te maken met wat anderen mogen of krijgen."' Een groot probleem is volgens hem dat veel ouders hun kinderen niet teleur durven stellen. 'Als een kind gaat liggen stuipen in een speelgoedwinkel, gaan ze snel voor de bijl. De boodschap die kinderen daarvan meekrijgen, is dat zeuren loont.'Hij ziet ook een nadeel in het materieel belonen als het kind iets presteert of klusjes doet. 'Dit soort zaken worden op deze manier voorwaardelijk. Het kind zal in het vervolg minder snel uit zichzelf zijn kamer opruimen zonder dat er iets tegenover staat.'Omgaan met geld Leith van Seventer laat haar kinderen een cadeau van rond de twintig euro uitzoeken als ze hun zwemdiploma halen. En de twee jongsten krijgen bijvoorbeeld vijftig eurocent als ze de lege flessen in de glasbak gooien.
Niet omdat ze het anders niet zouden doen, maar om ze bewust te maken van de waarde van geld. 'Maar taken binnenshuis, zoals tafeldekken, horen er gewoon bij,' vindt ze.Madeleine Schineis deelt die mening. 'Mijn zoon laat twee keer per week de honden uit. Dat vind ik normaal. Niet overal kan een cadeautje tegenover staan, want waar eindigt het? Wel heb ik gezegd dat hij een cadeautje krijgt als hij goed vooruitgaat met rekenen.' Haar zoon krijgt zakgeld van z'n oma en spaart voor geluidsboxjes bij de computer. 'Hij heeft eigenlijk nog geen benul van de waarde van geld. Hij zou zo twintig euro geven voor een mooie knikker.'Ook Neeltje van Gerven wil dat haar elfjarige dochter met geld leert omgaan.
'Ze heeft op het moment erg veel wensen. Maar voor een dvd van Idols moet ze bijvoorbeeld zelf sparen.' Ze moet leren dat geld en werken bij elkaar horen, vindt Van Gerven. 'Mijn dochter sprak met een vriendinnetje af om
voor twee euro te gaan helpen op de markt met het opruimen van een kraam.
Maar dat meisje kwam niet opdagen: ze vond het niet de moeite omdat ze toch twee keer per week geld kreeg van haar moeder.' Volgens Marja Speijer (45, een zoon van 8 en twee dochters van 13 en 16) kun je kinderen veel uitleggen. 'Als ik zeg dat dure kleren kopen bijvoorbeeld betekent dat we niet op wintersport kunnen gaan, begrijpen mijn dochters dat wel.' Kinderen op de basisschool van haar jongste nemen de dag na Sinterklaas soms erg grote cadeaus mee. 'Omdat hij nog gelooft, heb ik hem uitgelegd dat de Sint bij ons niet zoveel besteedt en dat bij kinderen waar dit wel zo lijkt, de ouders er vaak zelf een extra cadeau bijstoppen.'Op de basisschool die haar twee oudsten bezochten, werden kinderen die niet meededen met de groep vaak buitengesloten. Haar oudste had daar zoveel last van, dat ze een cursus faalangst nodig had. Daarom hebben Speijer en haar man bewust gekozen voor een school voor voortgezet onderwijs die probeert de spiraal van 'meedoen anders lig je eruit' te doorbreken.Hoewel haar kinderen zeker gevoelig zijn voor reclame, helpt het ook dan om erover te praten, merkt ze. 'Ik stoor me ontzettend aan reclame waarin speelgoed dingen doet die het helemaal niet kan. Bijvoorbeeld een pop die uit zichzelf lijkt te lopen, of constructiespeelgoed dat zogenaamd vliegt. Als ze om zoiets vragen, neem ik ze soms mee naar de winkel om te laten zien hoe het er in werkelijkheid uitziet. Vaak is het dan snel over.'Het kan zeker de moeite lonen om te proberen kinderen op een ander spoor te zetten, merkte ook Jeroen Boschma van reclamebureau Keesie. Hij negeerde met Sinterklaas eens volledig de verlanglijstjes van zijn drie kinderen. 'Bij een kunstenaarswinkeltje kochten we vervolgens een schildersezel, verf en een modelpoppetje, en schreven een brief dat ze zo creatief zouden zijn. Ze vonden het de leukste Sinterklaas sinds lange tijd.'Toch valt zeuren uiteraard niet altijd te vermijden. Opvoedkundige Kitty Verheul: 'Ouders moeten maar bedenken dat elk gezond kind nou eenmaal altijd bij zijn ouders zal proberen te krijgen wat andere kinderen ook hebben.'
Kind kost eenvijfde deel maandsalaris Ballet, zwem- en muziekles, klassenfeest, schoolkamp, opvang, abonnementen en zakgeld. En natuurlijk voeding en kleding. Iedere ouder weet dat kinderen handenvol geld kosten.Ze hebben ook steeds meer spullen. Een kwart van de achtjarigen heeft al een computer op de eigen kamer. Bij dertienjarigen is dat bijna de helft. Ruim 70 procent heeft op die leeftijd een mobieltje. Slechts een op de drie
kinderen betaalt dit zelf.Volgens het Nibud kost één kind gemiddeld 19 procent van het netto inkomen, zo heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) berekend. Twee
kinderen kosten gemiddeld 27 procent van het inkomen en drie kinderen 33 procent.Bij een netto maandinkomen tussen de 2000 en 2500 euro kost één kind tussen de 380 en 475 euro per maand. Twee kinderen kosten dan tussen de 540 en 675 euro en drie kinderen tussen de 680 en 859 euro per maand. Hierbij is ook een deel van de woonlasten opgeteld.Maar zijn deze bedragen wel reëel? J/M vroeg tien ouders een week lang bij te houden hoeveel zij uitgeven aan hun kinderen. Omgerekend blijken de kosten fors hoger te liggen dan wat het Nibud becijferd heeft. De gezinnen met twee tot drie kinderen zijn per maand ongeveer 984 euro kwijt. Deze bedragen zijn inclusief voeding maar exclusief woonlasten. Met name zaken als de aanschaf van een nieuwe schooltas of dansschoenen, uitjes met de kinderen met onderweg wat eten en de lidmaatschappen van diverse clubjes, stuwen de uitgaven flink op.
Grootste posten. J/M spon het uitgavenpatroon uit van een aantal ouders die op ons verzoek
een overzicht hiervan bijhielden. Hieruit bleek dat de grootste uitgavenposten, naast eten en drinken, vakanties en uitstapjes, voornamelijk worden gevormd door kleding: gemiddeld 60 euro per maand per kind. Ook aan
hobby's als sport en muziek wordt aardig wat besteed: gemiddeld 52 euro per maand.
Aan cadeaus geven de door ons ondervraagde ouders gemiddeld 125 euro per jaar per kind uit (inclusief Sinterklaas en verjaardag).
Uitjes, eten en drinken Op verzoek van J/M hield een aantal ouders bij hoeveel ze maandelijks
uitgeven aan boodschappen. Dat komt neer op een bedrag van gemiddeld 97 euro
per kind. Hoewel de kosten van dagjes weg, vakanties, schoolexcursies en schoolreisjes
op maandbasis misschien nauwelijks te peilen vallen, hebben we ouders toch
gevraagd een reële gok te wagen. Daaruit blijkt dat ze hieraan gemiddeld 111
euro kwijt zijn per kind.
Geplaatst met toestemming, Met dank aan Elke van Riel ( auteur van bovenstaand artikel) en de redactie van het maandblad J/M!
Copyright © 2010 by "Euromaatjes" • All Rights reserved • E-Mail:info@euromaatjes.nl
